Mẹ Lía mất. Khá thương cho những bà
mẹ già, khổ nhiều vì con, nhưng khi con có tiền có của lại chẳng một ngày được
phụng dưỡng. Văn Doan Diễn Ca xây dựng hình ảnh tống táng ma chay Mẹ của Lía
thật linh đình long trọng. Khẩu truyền trong dân gian ở Bình Định thì khác. Về
lo tang ma cho mẹ, sợ mộ của mẹ sẽ bị bọn phú hào xâm hại, Lía phải đội quan
tài Mẹ đưa lên tận đỉnh Trưng Sơn phía trên Phú Lạc - quê của Mẹ mà an táng.
Nhưng hình ảnh an táng, ma chay nào cũng thể hiện đủ tấm lòng của Lía đối với
Mẹ, người mẹ cơ cực, tảo tần ở đất Bình Định.
Một lớp nữ nhi khác của Bình Định
lại được lưu truyền lâu nay qua hình ảnh : “Con
gái Bình Định cầm roi đi quyền”. Rắp
tâm bành trướng cứ địa, Lía đã đụng phải một thế lực xã hội đối kháng đáng gờm
ở Thổ Sơn Tuấn Lĩnh, mà đầu lĩnh ở đây lại là một nữ nhi : Lão Hổ Mụ Trà.
VĂN DOAN DIỄN CA (tiếp theo …)
Xướng:
Nầy đoạn Văn Doan trở về
Tới nơi phần mộ vậy mà nghỉ chưn.
Trước mồ quì lạy khóc than
Gần ngày bách nhựt, con về mẹ ôi!
Tưởng thôi chua xót lá gan,
Ơn cha nghĩa mẹ ví bằng trời xanh.
Các em vâng thửa lời anh,
Đi mời làng xã tới rày cho tao.
Xã làng lật đật tới nơi
Văn Doan đứng dậy thưa mời một khi.
Lại
nói:
Mời làng ngồi, như tôi về làm bách nhựt cho mẹ tôi, thưa, cho làng
hay
Xướng:
Trước thưa các chức đặng hay,
Sau mượn dân làng cho đủ một trăm.
Xã làng ai nấy khen rằng
Văn Doan nên đấng làm người trượng
phu.
Dân làng ta kíp cho đòi,
Giao cho Chú Lía để phòng cắt sai.
Văn Doan mới bảo một khi,
Cất rạp ba cái để hầu làm chay.
Màn treo trướng phủ an bày
Cho đòi các tự[1]
thầy chùa tới đây.
Lại đòi đờn trống, lễ sanh
Kêu nhau kíp tới, đông đà nên đông.
Doan rằng nào trẻ đó bây
Bắt heo làm thịt tức thì cho mau.
Trâu bò làm cỗ dọn ra
Bánh, xôi trăm thứ đỏ đen xanh vàng.
Trong ngoài ai nấy khéo khôn
Dạy nhau làm cỗ bĩ bàn đơm mâm.
Lại
nói:
Nào trẻ đó bây, đòi thầy chùa cùng lễ sanh nghe tao dặn a
Tụng kinh thời tụng cho hết kinh
Còn gia lễ làm văn cho hay tao thời thưởng
Nhược bằng bây làm quấy, tao
bảo gia tướng tao, nó đánh một đứa đòn thời hai trăm nghe.
Xướng:
Thầy chùa lại với lễ sanh
Nghe nói mất vía, hồn kinh rụng rời.
Mau mau ta kíp sửa sang
(lễ sanh)
Trong thầy, ngoài lễ trống chuông vang dầy.
Văn Doan quì lạy khóc ròng
Nhớ thương cha mẹ công lao nhiều bề.
Xã làng xem thấy xót xa,
Thấy chàng than khóc động thay lòng
già.
Nào trẻ đó bây
Gia đinh bây kíp ra đây
Mâm bàn bưng xuống đãi làng xóm ăn.
Dầy dầy ăn uống no say
Trong thời uống rượu, ngoài thời đờn
ca
Thanh la, đốt pháo, reo cười
Văn Doan đứng dậy mới thưa cùng
làng.
Lại
nói:
Thưa làng, làng cho dân dọn mấy bữa rày, công khó cùng tôi, [tôi]
làm lễ hương chức, ẻ, nào trẻ đó bây
Xướng:
Trẻ bây lấy túi đem ra
Lấy mười nén bạc đền ơn cho làng.
Xóm giềng cô bác dọn bày
Cho năm nén bạc, lụa hàng mười cây.
Kẻ nhiều, người ít chia nhau
Mả mồ sau trước xin làng giữ coi.
Lại
nói:
Gia đinh, bây lấy một trăm quan tiền công đức cho thầy, còn đờn
trống, lễ sanh, công đức cho nó hai trăm, còn ba cái rạp, xin giao cho làng xã
chớ, vậy thì
Sấp lưng tử giã thôn trung,
Bắc mặt phản hồi sơn trại.
Làng:
Thưa chú, xin ở lại một hai ngày đã mà. Thưa chú, nay trong làng xã
tôi, cũng có nghe thiên hạ đồn rằng, thời chú về, đem của cho làng hoài. Nó
nói, làng thời giàu lắm, nó tới nó đánh. Cho nên trong làng tôi sợ lắm mà
Doan:
Vậy chẳng hay tên nó là chi?
Trú cư hà xứ?
hay là nó ở tại Thổ sơn tuấn lãnh?
Tên nó xưng là lão Hổ Mụ Trà. nữa chăng?
Làng:
Thưa chú, phải đó mà.
Doan:
Thính thuyết tâm trung hỏa phát
Văn tường nhĩ nội sinh yên.
Tôi thưa cùng làng, như chuyện đó để mặc tôi. Tôi về sơn trại, tôi
điều khiển binh cơ, mới bắt đặng nó cho. Vậy thì
Tạ xóm làng ở lại lư trang
Cho tiểu tử san thành phản bộ xong
Vãn:
Bắc mặt giã từ làng xã
Đoái mộ phần lụy hạ tuôn rơi.
Làng,
vấn:
Như vầy (chữ hán) (s) mới gọi là trai,
Hiếu trung cũng đủ, nghĩa nhân cũng
toàn. thôi, chú
tới
Doan:
Làng xóm đà trở lại gia trung nọ
Âu ta kíp trông chừng sơn trại. a
Xướng:
Biệt liễu mộ phần, bộ như phi
Đáo lai sơn trại tụ anh hùng.
Loạn:
Nầy đoạn đã tới Truông mây
Văn Doan tức thì bút tả tờ mây
Truyền quân khá kíp vâng lời
Đi đòi các bợm anh hùng
tới đây
Tờ kỳ nội trong ba ngày
Bằng trên bốn bữa[2],
chém đầu chẳng tha.
Các bợm xem thấy tờ kỳ
Mau chưn ta tới ứng hầu trưởng
huynh.
Lại
nói:
Các em, nay anh đòi các em tới đây là vì
Văn Thổ Sơn hữu vọng Mụ Trà, như mụ nầy
Lực hữu vạn phu chi dõng chớ
Nay ta muốn bắt Mụ Trà,
các em luận hà mưu, nghe thử.
Xướng:
Trước là ta bắt hàng đầu
Sau lấy lương tiền đặng để nuôi
binh.
Hỏi bây ai có kế không,
Đặng cho tao biết thằng nào
khéo khôn.
Hồ,
Nhẫn:
Dạ, dám thưa Anh Hai, chẳng nên mà. Vả mụ ấy là trí túc, binh mã lại
đông. Tôi e đánh chẳng lại mà. Xin nghe theo lời em nào.
Xướng:
Khuyên anh đừng đánh chỗ nầy
Lỡ thua, sau lại thất danh anh hùng.
Chi bằng các chiếm nhứt phương
Đợi thời ta sẽ đem binh mới thành.
Văn Doan nghe nói mọi lời
Nực cười Hồ, Nhẫn hai bây bất tài.
Các em nghe thửa lời anh
Điểm tu khí giới, tức thì đem ra.
Tiên phuông Hồ, Nhẫn hai bây
Cấp quân thập đội cho ròng cung tên.
Tả chi Én Liệng, Cò Bay
Sao Mai, Sao Lái[3],
Rồng Vàng, Hùm Đen.
Hữu chi Nguyệt Lạc, Sao Tàng
Đá Đen, Tinh Lá, Cát Vàng, Thanh Tô.
Trung quân Chủ Soái mặc tao
Hậu tập tức thời chư tướng kéo sau.
Hễ là nhứt cổ tiến binh,
Nhược bằng thoái hậu, thời tao chém
đầu.
Phút đâu đã tới sơn tiền
Truyền quân lập trại, đóng binh như
thành.
Chớ nào Xe Lửa đó bây
Chiến thư đem tới san thành nó hay.
Như lời thư nội đành rành,
Nhược bằng chẳng chịu thời tao chém
rày.
Thốt thôi gia tướng Mụ Trà,
Nhiều người dị tướng tài hay lạ
lùng.
Mụ Trà sức mạnh trăm cân
Tay cầm song kiếm, nào ai dám bì.
Hỏa Xa tới đó một khi
Trao lên thư nội tức thì xem coi.
Mụ
Trà:
Quan tường thư nội,
Diện phát sinh yên.
Quái sát tha thằng Lía
Cảm khinh ngã, đại can gớm a.
Ngươi về nói cho nó hay
Ngô minh nhựt hạ san
Quyết toái thi vạn đoạn
Hạ lịnh truyền quân chúng
Nghi kiểm điểm đao thương
Thệ trảm Lía chi đầu
Nguyện bất dung tiểu bối.
Xướng:
Hỏa Xa về tới một khi,
Thưa cùng huynh trưởng tức thì đặng
hay,
Mụ Trà giao nội ngày mai,
Quyết đem binh mã đánh rày cùng ta.
Văn Doan nghe nói lòng mừng
Truyền cho chư tướng ứng hầu cho
mau.
Lại
nói:
Các em, nay mụ Trà muốn đánh cùng ta,
Ậy, nghe anh dặn a
Huơi cờ tham trực chỉ sơn tiền
Day cán đẩu tiến binh trận thượng a.
Chào mụ Trà trên ngựa,
Đem đầu nộp cho min
Khá xuống ngựa lai hàng
Kẻo nhọc min ra sức.
Mụ
Trà:
Quái Sát tha tiểu tử
Cảm xuất lữ, đại can.
Thệ trảm nễ chi đầu
Huy kim thương sát tử
Lại
nói:
Khá khen tài Văn Lía
Tiểu tử thị cao cường nọ
Ờ Lía, khá khan ngô thần võ
Loạn:
Thần đao[4]
huy khởi trừ tiểu tặc
Yên cảm khinh ngô thị đại can.
Văn
Doan:
Hảo hảo tai lão phụ,
Thiện thiện dã kỳ tài xinh a.
Loạn:
Bách chiến giao công phấn lực cường
Tiến trừ thoái trảm triển uy dương.
Lại
nói:
Dư trăm hiệp bất phân thắng phụ
Hội nhứt trường vị định cao đê.
Bớ mụ Trà, chừ cũng là tối rồi, ta phân cùng mụ mần ri
Kỳ minh nhựt khai binh
(sẽ)
tựu sơn tiền giao chiến ước nên chăng?
ậy, nói cho nhớ lời
Lại
nói:
Chúng tướng, truyền hồi thành
Văn
Doan:
Khen lão phụ tài cao quyền biến,
Chừ thời Ta
phải toan diệu kế đồ mưu mới đặng cho
Xướng:
Hồ, Nhẫn bây khá nghe lời
Đem binh vô núi phục mà tả biên.
Hữu biên Én Liệng, Cò Bay
Kim Ngưu, Bạch Thố, phục mà đợi tao.
Nhược bằng nghe tiếng pháo lên
Hai bên bây kíp tức thì phủ vây.
Một đạo bây kíp ám hành
Kéo lên sơn thượng đốt thành cho
tao.
Mụ Trà phút đã tới nơi,
Hai bên đấu chiến vang dầy quá xinh.
79
Doan:
Khen cho mụ nhớ lời a. Quân, bố trận
Quyết triển chí dương (?) uy,
Cho biết tài cao hạ.
Mụ
Trà:
Văn Doan đà đào tẩu,
Chúng tướng
Truyền chúng tướng tiến truy.
Xướng:
Mụ Trà chẳng biết tri cơ
Đem binh theo đuổi dầy dầy như ong
Văn Doan phát pháo một khi
Cha Hồ, chú Nhẫn phủ vây bốn bề.
Mụ Trà tả đột hữu xông
Ngó lên trên núi, quách thành cháy
tan.
Doan:
Cả tiếng kêu dâm (?) phụ,
Đừng khoe sức dõng phu.
Khá xuống ngựa (?) lai hàng
Kẻo hồn về chín suối.
Xướng:
Cả kêu quân chúng ai ai,
Lai hàng, tao chẳng chém người thất
cơ.
Mụ Trà chẳng chịu đầu hàng
Bỡi mình thất kế, hổ thay tấm lòng.
Ba quân nó đã đầu rồi,
Một mình sức mạnh cũng không làm gì.
Cả kêu thằng Lía hỡi mầy
Tao nhường cho mầy, chẳng đánh làm
chi.
Bây giờ tao chẳng tranh đua
Tao nguyện vô chùa làm vãi tu
thân.
Doan rằng ra đã rộng dung
Truyền quân mở trận, vậy thời cho
đi.
Mụ
Trà:
Như nay tôi thua thằng Lía, cũng không phép tôi đầu nó, mà còn ở đời
làm chi, thời sách có nói rằng
Cường trung tự hữu cường trung đắc
còn như
cao thủ hựu phùng cao thủ nhân
là phải lắm mà.
Vãn:
Khá khen tiểu tử Văn Doan
Dụng mưu tróc tướng kế toan rất[5] mầu.
Cho hay sự khéo xoay vần
Người khôn lại gặp kẻ khôn hơn
người.
Lại
nói:
Như cớ sự mần ri, mà tôi đi tu là
Vãn:
Hổ mình trí mọn khôn đương
Ẩn nơi sơn cốc tu hành thiện
môn.
Phăng phăng giong ruổi dặm ngàn
Băng chừng cao lãnh hầu kề
cao sơn.
Xướng:
Văn Doan ra lịnh chiêu an
Truyền quân ta kíp sơn thành kéo vô.
Hồ, Nhẫn vâng thửa lời anh
Tiền lương điểm lại, cháy còn bao
nhiêu.
Bạc vàng tiền gạo chở về
Truyền quân đốt hết, phá tan thành
trì.
Anh em trở lại Truông mây
Tiệc bày hỉ hả, vui vầy ngả nghiêng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét