Hiểu theo nghĩa thông thường, quân
Ngự Lâm là loại quân hậu cận, ở bên cạnh và bảo vệ an toàn cho vua. Nhưng trong
trận chiến tiến ra Quy Nhơn giao tranh với nhà Tây Sơn những năm 1799 - 1802, trong
quân thứ của Nguyễn Ánh có binh chủng Quân Ngự Lâm mà ở đây quân binh đều kén lấy
người của Quy Nhơn, hầu hết tướng lĩnh chỉ huy - kể cả cao cấp lại là hàng tướng
của Tây Sơn theo về. Trong trận chiến, đội quân Ngự Lâm nầy đã có nguyên một
quân hiệu trở ngược lại ngọn giáo làm khốn đốn cho quân của Nguyễn Vương không
ít, làm cho Vương phải bao phen gọi là lao tam khổ tứ, ăn chẳng ngon mà ngủ
cũng không yên.
Năm 1780, Nguyễn Ánh xưng Vương ở
Gia Định, dùng theo niên hiệu của vua Lê. Năm 1781, sau khi giết Đỗ Thành Nhơn,
Nguyễn Ánh lấy quân Đông Sơn của Nhơn chia làm bốn quân Tiền, Hậu, Tả, Hữu, làm
cơ sở gầy dựng nên đại binh với các dinh Trung Quân, Tiền - Hậu - Tả - Hữu Quân
sau nầy. Khi lực lượng đã phát triển, Nguyễn Ánh còn có Vệ Thần Sách, là đội cận
vệ được trang bị và tập luyện chiến đấu theo kỷ - chiến thuật Tây phương. Năm
1793, Vệ Thần Sách được nâng lên thành Quân Thần Sách, được xem như là thân
quân, lính hậu cận của Nguyễn Vương.
