NGỤY SỬ (2)

Sử của triều đại không chính thống, Sử quân giặc  (tiếp theo)

Người biên chép hiện chỉ có bản Tây Sơn lương tướng ngoại truyện, nên chỉ biết điểm qua một số nét về cái nhìn của Họ Nguyễn Vân Sơn đối với Nhà Tây Sơn lúc đó.

Trong Lời bạt, cụ nghè Nguyễn Trọng Trì viết :

“ Tây Sơn là ngụy triều ư ? “ (Tây Sơn khí thị ngụy triều giả dư ?)

Đặt câu hỏi tức là đã trả lời. Cuối lời bạt cụ xác định :

“ Anh tôi viết bài tựa bày tỏ nguyên nhân Tây Sơn được nước và mất nước, muốn cho người hiểu biết ở đời sau không cho Tây Sơn là ngụy triều vậy.”

Như vậy

Thứ nhất  :  Họ Nguyễn Vân Sơn đã thừa nhận Tây Sơn là triều đại chính thống.

Thứ hai    :  Ghi nhận công trạng của các văn thần võ tướng, những người đã phục vụ dưới trướng Tây Sơn.

Tây Sơn lương tướng ngoại truyện ghi lại tiểu sử và hành trạng của 15 tướng lĩnh :

Đô đốc Nguyễn văn Tuyết

Đô đốc Vũ Văn Nhậm

Nội hầu Phan Văn Lân

Đô đốc Đặng Văn Long

Đô đốc Đăng Xuân Bảo

Đại Tư mã Ngô Văn Sở

Đô đốc Nguyễn Văn Lộc

Đô đốc Võ Văn Dũng

Tướng quân Lê Văn Hưng

Tướng quân Lê Văn Trung

Tướng quân Phạm Cần Chính

Tướng quân Võ Đình Tú

Tướng quân Lê Sĩ Hoàng

Tướng quân Nguyễn Quang Huy

Tướng quân Đặng Xuân Phong

Thứ ba     :  Mối cảm hoài đối với Nhà Tây Sơn.

Họ Nguyễn Vân Sơn cảm hoài Nhà Tây Sơn thể hiện qua các bài :

Bài thơ Qua dấu tích Tây Sơn cảm xúc (Kinh quá Tây Sơn di chỉ cảm hoài)

Câu đối điếu Quang Trung

Câu đối điếu Bùi Thị Xuân

Bài ca Phu nhân họ Bùi (Bùi Thị Xuân)

Bài thơ vịnh Đô đốc họ Võ (Võ Văn Dũng)

Cảm vịnh Tây Sơn lương tướng ngoại truyện

Trong cảm vịnh Tây Sơn lương tướng ngoại truyện, cụ Nghè đã buông bút :

         “ Tướng quân chiến mã kim hà tại

Dã thảo nhàn hoa mãn địa sầu “

Tạm dịch nghĩa

Tướng hùng quân mạnh giờ ở nơi đâu ?

Thứ dân (dã thảo) cùng nhân sĩ (nhàn hoa) đong đầy thương cảm

Mối thương cảm đó song hành cùng nhận xét của Nguyễn Bá Huân viết trong bài “Tây Sơn lương tướng ngoại truyện đề từ” :

         “ Bất nhân gian nịnh ô thanh sử

Na đắc hùng tư khởi lục lâm “

Nếu không vì có bọn gian nịnh làm ố hoen sử sách

Thì đâu có việc anh hùng nổi dậy chốn rừng xanh

Đối với Nhà Tây Sơn, Họ Nguyễn Vân Sơn đã nhìn qua hình ảnh :

Cỏ vấn hoa vương đất dậy sầu …

Ở đây người biên chép gọi chung là Họ Nguyễn Vân Sơn, không phân biệt người nào, vì trước tác của họ về Nhà Tây Sơn đều có chung ngọn bút của cả gia đình. Trong lời bạt cụ Nghè có viết :

“ Tích niên, tiên nghiêm soạn Ngụy triều chư tướng truyện …  … Nhân thử cải soạn Tây Sơn lương tướng ngoại truyện …

Như vậy Tây Sơn lương tướng ngoại truyện đã viết, đã cải theo bản gốc của Cụ Tú Nguyễn Khuê. Nhân đây cũng có thể xác định Tây Sơn lương tướng ngoại truyện được viết khoảng sau năm 1897 (cụ Tú mất năm 1896). Bản thảo được trình cho Đào Mộng Mai xem (Đào Tấn) thì có thể lúc nầy cụ Đào đã thôi việc quan về quê (1904).

Cũng trong lời bạt, cụ Nghè có thố lộ :

“ Anh tôi đã viết Cân quắc anh hùng truyện, ông Cử nhân Mỗ viết Tây Sơn danh tướng chinh nam truyện … “

Như vậy Tây Sơn danh tướng chinh nam truyện do ông Cử nhân nào khác viết rồi cụ Nghè Nguyễn Trọng Trì hiệu đính, hay do chính cụ viết ? Như vậy liệu còn những bộ sử khác của những người viết khác có đang còn lưu lạc trong dân gian chưa phát hiện ? …

( còn nữa)