Ăn
trộm, bẻ bí, bắt gà… bất quá chỉ đủ để qua bữa. Lừa người lọc chúng… bất quá chỉ
lượm tiền lẻ. Đánh lấy mẻ lớn, chỉ có con đường đi ăn cướp. Không ở nhà
quan được để làm cướp đêm, Lía tính đường tụ đảng để làm cướp ngày. Tôi
thưa cùng mẹ một lời / Con đi ăn cướp đem về mẹ ăn. Đi ăn cướp cũng phải thưa qua mẹ (!?).
Xem vậy chuyện ăn cướp lúc ấy thường tình giống như ăn cơm bữa. Chuyện trộm
cướp là chuyện đương nhiên phải xảy ra giữa xã hội nhiễu nhương quan
trên đè quan dưới, quan dưới hiếp đáp kẻ bần cùng.
Cái
đáng nói ở đây, qua góc nhìn của Lía khi tính đường đi ăn cướp, kẻ hại người để
mình có lợi là những kẻ giàu bất nhân, trong đó không loại trừ quan tham gian
ác :
Vi
phú bất nhân,
Tổn
nhân lợi kỷ,
Dân
tán chúng tài
Tham
quan trá hiểm.
mà để của nó làm chi a mẹ.
VĂN DOAN DIỄN CA (tiếp theo …)
Tờ đòi khắp hết đâu đâu
Nơi nơi tựu tới, đông đà nên đông.
Lía bèn mới nói lời nầy
Anh em sanh tử cũng đồng chớ ly.
Lời rao khắp hết ai ai,
Tội thời tao chém, công thời thưởng
cho.
Cải tên tao lại: Văn Doan
Chớ kêu Chú Lía, thế gian chê cười.
Xúm nhau tính đặng năm mươi
Các vị anh tài, đủ mặt theo đây
Rủ nhau ta xuống làng trong
Tới đó ta sẽ dầu lòng[1] toan
đương.
Nhà nào đại phú bất nhân
Thời ta hãy đánh mở hàng đầu
tay.
Thốt thôi cơm nước vừa rồi,
Ba người ba võng dầy dầy ra đi.
Trước chiêng sau trống nghinh ngang
Gò Cà, Bến Đá kéo vô một đoàn
Tới chợ Phú Yên nửa ngày
Văn Doan xuống võng vô đình ngồi
ngay
Mõ đình bây kíp nổi lên,
Cai đình thủ khoán trong làng chạy
ra.
Cúi đầu bái tạ thượng quan
Chẳng hay Ông lớn đòi tôi việc gì?
Văn Doan mới nói một khi,
Vâng lời thánh chỉ tức thì vãng dân.
Lại
nói:
Nay có Quan lớn tới, người đây. Trong làng ta phải xúm nhau lại ít
nhiều, đặng mà mừng Quan lớn, chớ làm thinh sao phải, nớ. Có việc chi ta thưa
cho dễ đó mà thôi. Dạ thưa
Chúng tôi bổn xã
Đem lễ mừng ông
Xin đoái tới ngu dân
Lễ mọn mừng ông lấy thảo.
Văn
Doan:
Thôi ta cho làng lại đó, kẻo làng bần khổ lắm mà
Xướng:
Có ông Câu Liễu đã già
Tay cầm cây gậy đứng mà một bên.
Nhìn đi nhắm lại hồi lâu
Tao nhìn đã thiệt cha Hồ bây ôi!
Xóm làng chắt lưỡi lắc đầu
Già thời nói lẫn, người đâu[2]
nghe đồn.
Cha Hồ sao đặng vinh vang
Gươm vàng náp bạc võng dù nghinh
ngang.
Hỏi nhà mụ Giám kéo vô
Tao nghe tiếng mụ tới đây cho tường
Mụ Giám mừng rỡ một khi,
Chiếu hoa hai dãy, bày ra nước trà.
Mụ
Giám:
Nào, trẻ gia đinh đó bây, bắt hai con heo cho lớn, làm thịt đi, mà
mừng quan lớn đây
Xướng:
Mụ Giám cơm nước dọn ra,
Rượu thịt ăn uống vậy mà no say.
Văn Doan thôi mới nói ra,
Đêm nay ta nghỉ, sáng mà sẽ hay.
Cha Hồ nghe nói trái tai,
Chúng tôi thưa lại anh Hai lời nầy.
Lại
nói:
Dạ, dám thưa anh Hai, hễ là
Mưu bất cập lượng có phải
Họa phát tu du chăng, anh Hai?
Trước ta chẳng toan lo,
Là sau [ắt] khó liệu lắm mà.
Xướng:
Xin anh đánh nội đêm nay
Kẻo nữa sáng ngày làng xóm nó hay.
Văn Doan quở mắng một khi
Bây đừng nói quấy, uổng danh anh
hùng.
Lại
nói:
Tao hỏi bây, công thập niên đăng hỏa, võ nghệ tinh thông, mà tụ
chúng sơn đầu, tự thử hướng lai, nay ta đã nhập vu gia nội chi trung mà lo nỗi
chi, thôi để mặc anh, hễ là
Mưu sự tại nhơn, thành sự tại thiên sợ mần răng kia
Xướng:
Tưng tưng vừa sáng ngày ra
Truyền bắt mụ Giám trói vô cột nhà.
Của tiền vàng bạc đem ra
Kẻo nữa mà thác tức thì chẳng chơi.
Lại
nói:
Ôi Ta mạng bạc
Khiếu hoàng thiên
Ngưỡng thán dã quỉ thần
Xin thứ tay các cậu.
Quân:
Nào vàng bạc đâu chỉ ra cho mau, kẻo mà chết, chớ chẳng chơi.
Xướng:
Mụ Giám la khóc kêu trời
Bạc vàng một chóe chôn mà trước sân.
Văn Doan mới bảo quân ta
Bắt heo làm thịt, lễ mà đầu tay.
Tế rồi ăn uống no say
Sổ dây mụ Giám chạy ra la làng.
ớ làng xóm ơi, ăn cướp, ăn cướp, bớ làng xóm
Miệng kêu làng xóm ai ai
Lạy người xin cứu mấy tôi phen nầy.
Cha Hồ mất vía hồn kinh
Thưa anh, mụ Giám nó đà trốn đi.
Doan:
Thính thuyết lôi đình chi nộ,
Ngô văn diện thượng sinh yên.
Ớ Hồ, tao hỏi
Nễ bất cẩn quan phòng
Mà để cho nó đà chạy thoát. thôi
Nễ tội bất nan dung
Quyết toái thi vạn đoạn thôi.
Đao phủ khá vâng lời, tương cha Hồ trảm thủ.
Nhẫn:
Dạ dạ, dám thưa anh Hai, như tội cha Hồ thời đã đáng, nhưng mà anh
nghĩ lại cho cha Hồ nhờ, thời ba anh em ta kết nguyền cùng nhau, sanh tử dữ
đồng, hoạn nạn tương cứu, mới có một phen, trăm lạy anh Hai.
Cho em xin đi nào.
Lại
nói:
Như nay có chú Nhẫn can gián đã hết
lời thôi thời tao
tha đó, chớ như tội mầy, nữa là
Loạn:
Nễ tội ưng cai trảm thủ, nhưng mà
Nhứt phiên quá thất bất nhẫn chi.
Lại
nói:
Hồ, ậy, nghe tao dặn, nay tao nghe can gián lắm, tao chẳng nỡ, tao
tha đó, ậy, nghe tao dặn, a.
Như tự tư dĩ tiền thời tao tha
Tự tư dĩ hậu, bất dung thôi.
Báo:
Dạ
dạ Thậm
cấp
Chí nguy
Thị binh lai tứ lộ
Làng xóm đã phủ vây rồi.
Văn
Doan:
Bất úy
Mạc kinh
Truyền cha Hồ, ngươi khá ra tài
Thử một trận dường nào cho biết.
Xướng:
Xã làng rao khắp đông tây
Ví bắt cho đặng đầu thầy nó
thôi.
Cha Hồ nghe nói vừa rồi
Hồ mới ra tài cự chúng làng binh.
Cầm lao trăm cái phóng ra
Xóm làng sợ chạy kẻo mà bị gai.
Xã làng kêu khắp đông tây
Người nào bị dấu, mau đem về
nhà.
Hồ:
Ôi thôi!
Phen nầy khôn thoát tử
Đà khó nỗi đào sanh. rồi
dạ dạ thưa anh Hai
Xin anh mau giải cứu các em
Kẻo để vậy ắt là lăm hại
Xướng:
Văn Doan quở mắng vang dầy
Hễ đứng anh hùng còn sợ làm chi.
Chữ rằng: nhơn tử lưu danh,
Hổ tử lưu bì, vậy mới nên trai.
Các em vâng thửa lời anh
Tao sai chư tướng đem binh ra rày.
Tiên phong Hồ, Nhẫn hai bây,
Hậu tập vậy thời Én liệng, Cò Bay
Tả chi Nguyệt Lạc, Sao Tàng,
Hữu dực vậy thời Tinh Lá, Đá đen.
Chư tướng tao đã sai rồi,
Kéo ra mà cự dân làng tao coi.
Lại
nói:
Như nay anh Hai sai các em ra mà cự với dân binh trong xã,
thôi, hảo a
Phỉ bấy như mã phùng Bá Nhạc
Toại thay dường bằng điểu ngộ phong.
Nói thiệt
Chỉ can qua tận sát quan binh
Thề hết sức phá tan Bích xã thôi
Xướng:
Nói thôi làng xã bây hay,
Chạy đi khỏi thác, ở rày tan xương.
Bốn phương làng xã ứng lên
Tao quyết cùng mầy nhứt tử nhứt
sanh.
Tiên phong hậu tập áp vô
Bốn phương làng xã đông đà nên đông
Dầy dầy cờ phất trống giong
Trường côn giáo cái đánh nhau đùng
đùng.
Làng:
Hảo a Đại khoái “
Chí hoan “
Lâu la đà tẩu thoát trận trung
Chúng ta phải phủ vây cho nghiêm
nhặt a
Lâu
la:
Dạ dạ, dám thưa anh Hai
Đẳng đẳng hồi thọ tội
Cự tha bất thắng chi.
Thưa Ca
ca xuất lữ chi tài
chớ
Ngu huynh đệ là
tất nan cản cự.
Xướng:
Cúi đầu trăm lạy anh Hai
Chúng tôi hết sức ra tay anh hùng.
Các làng nhiều kẻ hiền tài
Xin anh tua khá giúp chưng trận nầy.
Doan:
Thính thuyết tâm trung hỏa phát
Ngô văn diện thượng thông hồng
Sao chẳng ra tài xuất trận cầm binh,
Nay sao lại thằng thân thọ phọc, a
Xướng:
Văn Doan thôi mới truyền ra,
Tuất thời đại lợi thời tao ra tài.
Đèn sào mười ngọn song song,
Đốt hai mươi cặp đặng mà dựng lên
Văn Doan kêu bớ các làng
Lớn nhỏ đều tới cho tao nói cùng.
Nó giàu nó chẳng cho bây
Nghe lời tao nói kéo nhau trở về.
Tiền thời tao cho năm ngàn
Kẻ nhiều người ít chia nhau đem về.
Nhược bằng mà chẳng nghe tao
Nửa sau có thác thời đừng kêu oan.
Lại
nói:
Ớ làng xóm ơi! như bây chẳng nghe mà đánh, chẳng may có lổ đầu, gảy
xương đi nữa, là nó cũng không cho bây tiền bạc chi mà còn có thác bỏ vợ bỏ con
đi, chẳng nên, mà có phải a.
Thế nhân xuất lực là vô ích
chi công.
Xướng:
Xã làng nghe nói một khi
Giả ân ăn cướp có nhân hơn mình.
Kêu nhau ta kíp vác tiền
Về nhà ta tính chia nhau ít nhiều.
Văn Doan thôi mới kéo ra
Ba người ba võng, giáo gươm chật
đường.
Gò Cà, Bến Đá trông chừng
Giã từ làng xã, Sơn trung ta về.
Loạn:
Biệt liễu Phú Yên vọng trại trung
Thủ đắc ….
(Còn tiếp ...)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét