VĂN TẾ VŨ TIÊN SINH

Nhà nghiên cứu Tuồng : Vũ Ngọc Liễn

Vũ Ngọc Liễn (1924 - 2013)

Ông sinh ngày 18.11.1924 tại thôn Xương Lý (còn gọi là Vũng Nồm), tổng Trung An, huyện Phù Cát - nay thuộc xã Nhơn Lý, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Ông được mọi người xem là nhà “Đào Tấn học” có uy tín. Đào Tấn, một đại thần nhà Nguyễn đất Bình Định mê hát bội hơn mê làm quan, được phong là Hậu Tổ Tuồng, được nhiều người biết đến văn tài là nhờ không ít công sức của nhà nghiên cứu Tuồng : Vũ Ngọc Liễn.

Ngày 28.11.2013 ông qua đời đã để lại sau lưng khoảng trống nối tiếp khảo cứu về tuồng, để lại không ít tiếc thương của người hậu thế ở Bình Định.

Bài văn tế hôm đưa linh ông về miền dị lộ của Giáo viên Văn Trường chuyên Lê Quý Đôn -  Quy Nhơn Trần Hà Nam dưới đây đã khắc họa đủ hình ảnh của một Lão Ngoan Đồng - Vũ Ngọc Liễn.

Hỡi ôi!

Chín chục năm rong chơi dương thế

Một khắc trưa nhẹ bước thanh vân!

Văn tuồng soạn vẫn dở dang

Nghiệp tổ theo còn vương vấn!

Nhớ tiên sinh!

Sanh hạ Vũng Nồm hứng hơi Eo Gió

                  phóng khoáng tính tình

Trưởng thành Nhơn Lý ôm cát Kỳ Co

                  phong lưu căn cốt

Tắm mạch ngầm hang núi,

                  mơ thành cánh yến nhỏ vút trời xanh

Gội sóng gió bể đầm,

                  ước hóa cột buồm to ra biển lớn

Câu hát bội làu thông tuồng tích,

                  mặn mòi tình nghĩa quê nhà

Điệu bài chòi mê đắm lý hò,

                  lúng liếng nợ duyên thôn xóm

Theo nghĩa cả thời xuân phơi phới thỏa chí trai hùng

Thắm tình riêng thuở sức láng lai đẹp lòng gái đảm

Đàn con nhỏ dại, xông pha việc nước thôi đành...

Một vợ  tảo tần, gánh vác chuyện nhà cũng phải...

Mê hát xướng, hoạn lộ là tiểu tiết,

                  tuồng kia há chẳng ích đời

Thích cầm chầu, công danh ấy phù vân,

                  tích nọ cũng nhằm răn thế

Hai ba năm từ giã cố viên biền biệt,

                  chuyên tâm nghiên cứu câu hát bổn tuồng

Ba sáu mùa tái ngộ hương quan miệt mài,

                  bền chí sưu tầm điệu nam câu khách

Bao mùa giá rét,

                  quyết rèn tài Hý khúc Học viện Bắc Kinh

Mấy độ mưa phùn,

                  khổ luyện nghiệp Trung tâm Văn công Mai Dịch

Nọ Góp nhặt dọc đường,

                  kìa Chầu đôi đền đáp nghĩa ân sư

Đây Quỳnh Phủ Nguyễn Diêu,

                  đó Đào Tấn công trình ơn hậu tổ

Kẻ sĩ đất thang mộc, thong dong lui về,

                  chén rượu ấm trà

Giải thưởng cấp quốc gia, rạng rỡ còn lưu,

                  công danh sự nghiệp

Quản chi tuổi hạc, yêu mầm non,

                  trích Giải Nhà nước khuyến tài hát bội bài chòi

Chẳng sá thân cò, mến bạn hữu,

                  dự Hội Nguyên Tiêu cho chữ văn bia liễn đối

Thương tiên sinh

Lời nghĩa khí đâu chỉ câu hát bội,

                  bao phen tả đột hữu xông

Câu hùng anh há điểm nhịp trống chầu,

                  mấy lúc vào nam ra bắc

Tuồng Đào Tấn - một đời chuyên chú,

                  trải nhiều năm viết đã vẹn toàn

Điệu Lăng Vương - hai nước trở trăn,

                  ước mấy lần đi chưa thỏa nguyện

Ưa khoái hoạt vui đùa cùng lớp trẻ,

                  nổi danh Đại Lão Ngoan Đồng

Thích bông lơn giễu cợt với lũ ngơ,

                  vang tiếng Trung Sĩ I-Nốc

Gia-ma-ha quá dữ, các em xúm xít theo chầu

Vũ tiên sinh hơi hiền, lũ nhỏ lơn tơn thích ghẹo

Chín chục tuổi đời phơi phới,

                  ham chơi ham đàn đúm đám chơi

Sáu mấy năm nghề thênh thênh,

                  mê hát mê lao đao người hát

Chuyện riêng tư nhiều phen lẳng lặng thu dáng trầm tư

Việc nước nhà lắm lúc sục sôi vung tay quyết liệt

Nóng là nóng lũ gian manh léo lận, đâu quản tuổi già

Vui rất vui người tình nghĩa thủy chung, giữ hoài sức trẻ

"Sự đô như hí...", kệ thói đời bất nghĩa bất nhân

"Thiên bất dự nhàn...", trút tinh huyết tận tâm tận lực

Hỡi ôi!

Chữ tặng bạn gửi chưa kịp tới,

                  lão huynh đã vội lên đường

Sách cho đời viết vẫn chưa xong,

                  tiên sinh sao đành khuất núi

Đau đớn bấy cháu con thảng thốt,

                  cụ đi xa chẳng dặn mấy lời

Bàng hoàng thay bằng hữu rụng rời,

người bỏ cuộc không chào một tiếng!

Hội Sân khấu, Nhà hát tuồng đau xót,

                  đâu người khảo cứu tích tuồng?

Giải Khuyến tài, Hội Văn nghệ tiếc thương,

                  nào kẻ dắt dìu hậu thế?

Ôi thôi thôi!

Người đi tiêu dao khoái hoạt thảnh thơi

Kẻ ở đoạn trường thốn tâm chan chứa

Tiên sinh cứ nhàn du không vướng bận,

                  một đời tận tụy đủ rồi

Hậu học cần học đạo thật chuyên cần,

                  muôn việc ngổn ngang còn đó

Nghiệp hát bội rạng danh đại lão,

                  đợi mong bao kẻ nối dòng

Đức khuyến tài xứng tiếng tiên sinh,

                  ước nguyện nhiều người chung lối

Tâm hương đây thay lời bái biệt,

                  nguyện cầu nghiệp tổ vẹn nguyên,

Vái lạy này tỏ nỗi tiếc thương,

                  mong ước anh hồn siêu thoát!

Hỡi ôi thương thay

Có linh xin hưởng!

Hậu sinh cẩn bái!

12.2013

Gv. Trần Hà Nam

Trường Lê Quý Đôn - Quy Nhơn